login: hasło:

Absolwenci Wydziału Prawa 1969

Dlaczego "Absolwenci 69"

Rusycyzmy przyswojone

 

do polskich wyrażeń.

Na temat rusycyzmów

piszą wspólnie Renata i Jasiek

Zanim przejdziemy do „wypracowania” Jaśka - jak on sam nazywa swój tekst, chciałam przytoczyć anegdotę o „poczuciu” wpływu języka rosyjskiego na niektóre zwroty używane po polsku, którą możemy znaleźć w książce Michała Choromańskiego.

Pomijamy tu przyczyny historyczne, mające wpływ na przenikanie rusycyzmów do naszego języka, bo nie miejsce tu na rozwijanie ich w dość ograniczonych ramach opracowania – a wszyscy znamy je przecież z naszej historii.

Choromański w Memuarach przytacza zabawne zdarzenie, w którym uczestniczył m. in. Witkacy u dr Birula w Zakopanym podczas tzw. kokainowych „orgietek”.

„Witkacy wrócił z gabinetu Biruli, mocno pociągając nosem. – Zupełnie niesamowite uczucie – wymamrotał (…) – Wszystko i wszyscy tacy wypukli. Ciekawy jestem, czy coś po mnie na zewnątrz widać?

Dr Birula przyjrzał mu się.

- Dla każdego postronnego widza jesteś taki jak zawsze – odpowiedział.

Witkacy usiadł przy stole. Jakeś ty powiedział? Dla postronnego widza?- zdziwił się. Ja cię nie zrozumiałem, bo użyłeś rusycyzmu. Postronny widz! Nie ma takiego wyrazu po polsku.

(…) – Jak to? – słabo zaprotestował ktoś inny. – Pochodzę z Galicji i nikt mnie na żadnych rusycyzmach nie przyłapał. Zawsze mówiłem „postronny widz”, „postronny człowiek” (…)

Jeszcze kilka osób próbowało nieśmiało protestować jednak Witkacy z właściwą sobie agresywnością i brawurą wytłumaczył wszystkim, (…) „że właśnie w Galicji rusycyzmy grasowały i grasują bezkarnie. (…) „Nie znając rosyjskiego „galileusze” w rusycyzmach połapać się nie mogli – stąd ten wyraz postronny widz”. Wszyscy obecni „zaczęli wołać chóralnie: - Masz rację, masz rację, to oczywisty rusycyzm!

- Do następnego dnia. Witkacemu kokaina z głowy wyparowała, przyszedł skruszony i powiedział: (…) „Widocznie jakieś zakłócenia słuchu (…) sam siebie nie rozumiem. Nagle wydało mi się, że słowo „postronny” po polsku po prostu nie istnieje. Ja, który język polski mam w kościach.”

Zarówno ja jak i Jasiek czasem mieliśmy wątpliwości czy jakieś zwroty i słowa są rusycyzmami czy jednak są rdzennie polskie. /R.G./

Dalej pisze Jasiek Kumor:

Przystępując do podania rusycyzmów występujących w języku polskim w moim miejscu rodzinnym i zamieszkania muszę poczynić istotną uwagę, że leży ono prawie w centrum dawnej Galicji.

Stąd też wpływy języka rosyjskiego nie były dominujące, a na polszczyznę miał także wpływ język niemiecki, ukraiński (rusiński) oraz łemkowski. Powtarzając za Wikipedią można stwierdzić, że w moich stronach wpływ języka rosyjskiego na naszą mowę był na tym samym poziomie co na innych terenach Polski, poza zaborem rosyjskim.

Podaję przykłady najpospolitszych rusycyzmów używanych w polskich zwrotach:

Słowa zapożyczone bezpośrednio z języka rosyjskiego:

Barachło (Барачо) – potocznie w polskim języku: „byle co”, ale w odniesieniu do rzeczy, a nie wydarzeń

Bardak (Бардак) - bałagan, nieporządek (np. ależ tu się zrobił bardak).

Chałtura, chałturszczyk – (Xаштурщик) – tandeciarz, mało ambitne zadanie wykonywane byle jak – czasem mówimy „Taki chałturszczyk” bezpośrednio zapożyczając słowo.

Durak (Дурак) -używany lekceważąco po polsku jako objaw głupoty; przekształconym rusycyzmem jest w polszczyźnie publicystycznej używane obecnie określenie „użyteczny idiota” (po rosyjsku Дурак полиезный)

Gieroj (Гирой) odważny, ryzykant

I tak  (И так) - tak więc, a zatem

Koniec końców (В конце концов) - wreszcie, ostatecznie.

Swołocz (Свооц) – określenie potoczne, pogardliwe na osoby urągające przyjętym zasadom

Ustrojstwo – taka ciekawostka, bo po rosyjsku to jest Гизмо jako takie bliżej nieokreślone urządzenie z przekonaniem, że termin pochodzi z języka rosyjskiego.

Wierchuszka (Виршушка) - tak też w czeskim, bułgarskim, niemieckim- bezpośrednie tłumaczenie odnoszące się do kierownictwa sprawującego władzę –taki termin występuje w wielu językach, ale najbardziej przypisywany jest rosyjskiemu

Toczka w toczkę (Точка в точкy) – używane po polsku do potwierdzenia identyczności - zamiast po polsku kropka w kropkę.

Chwatit (Чватит) – dość, wystarczy – często używane przy zniecierpliwieniu i chęci szybkiego zakończenia czegoś.

Obsobaczyć – nawymyślać, zrugać kogoś – pochodzi od psa po rosyjsku (Собака)

Na dzień dzisiejszy На сегодняшний день – prawidłowo: dzisiaj - natomiast „na dzień dzisiejszy” nie jest prawidłowym polskim zwrotem jest wyraźnym rusycyzmem; podobnie „na teraz”, rosyjskie: „на tiepier”

Po mojemu После моего– według mnie natomiast po mojemu to składniowy rusycyzm.

Wyliczankę tę kończymy komunikatem, że sporządzili ją Jasiek i Renata – dwoje lingwistycznych naturszczyków (co tłumaczenia już nie wymaga).

Jan Kumor i Renata Gryglaszewska

15 lutego 2021

Więcej z działu "Dlaczego "Absolwenci 69""...

  1. ZAPROSZENIE - Zjazd, Zjazd, Zjazd 2023
  2. Chodźcie śmiało – strona wolna od wirusa
  3. Dzień kobiet po babsku
  4. Absolwenci 69 Absolwentkom
  5. Małe zjazdy – DUŻY Prezes
  6. Salon Śląski ponownie nas gościł
  7. Carpe diem!
  8. Żegnamy naszą Absolwentkę 69! Odeszła Wirmina Kurek
  9. Pożegnaliśmy Romualda Kulikowskiego – wczoraj - 30 stycznia 2023r.
  10. Absolwenci wspominają
  11. Absolwenci wspominają Romualda Kulikowskiego "Romka"
  12. Absolwenci Prawa 69 płaczą.
  13. Jeszcze trochę o problemach ustrojowych Izraela
  14. Naszym kolegom Absolwentom69
  15. Zjazd, Zjazd, Zjazd 2023!
  16. Absolwenci 69 kolejny raz w Salonie Śląskim
  17. Na marginesie artykułu prof. Tomasza Tadeusza Koncewicza
  18. Polski TK trzeba będzie odbudować od podstaw
  19. Drugie spotkanie w Salonie śląskim.
  20. Kolejne spotkanie w Salonie Śląskim
  21. Absolwenci69 w Salonie Śląskim
  22. Z wielkim żalem żegnamy naszego Absolwenta Prawa69
  23. „Absolwenci 1969” w sztafecie zmian pokoleniowych
  24. Spotkanie na Uniwersytecie Wrocławskim w Auli Leopoldyna 2022r.
  25. Spotkanie pod Szermierzem (druga cześć 24-go Zjazdu Absolwentów)
  26. Dwudziesty czwarty Zjazd Absolwentów Prawa 69 (cz.1-sza)
  27. Zjazd, Zjazd, Zjazd Absolwentów Prawa 69
  28. Teraz wiemy czemu Rudawy to Rudawy
  29. Wspomnienie o Aldonie Tychowskiej
  30. Żegnamy naszą koleżankę
  31. „Przyszła pani z lasu”
  32. Przymierzamy się do Zjazdu – przychodźcie na Skype
  33. Już wiosna - Święta, Święta
  34. Jeśli jesteś Europą, jaka jest Twoja historia w 2022 roku?
  35. Świat nie kompatybilny
  36. Za zdrowie Pań
  37. Smutna wiadomość
  38. Żegnamy naszą koleżankę
  39. Los wie kiedy się uśmiechnąć
  40. Procesy z dawnych lat
  41. Babcie i Dziadkowie!
  42. Absolwenci Wydziału Prawa 69`
  43. Kornel o świątecznej lekturze
  44. Na ten Nowy Rok 2022
  45. Zbliżają się Święta
  46. Kanadyjska Kolumbia Brytyjska (BC) pod wodą.
  47. Obchody Dnia Niepodległości w Polsce widziane z Izraela
  48. My siedemdziesięcioletni plus - wykluczeni.
  49. Refleksje na temat upływającego czasu
  50. Konspira, czyli spotkanie Absolwentów 69
  51. O relacjach pomiędzy prawem międzynarodowym a Konstytucją RP
  52. Żegnamy
  53. Żegnamy Absolwenta Prawa 69
  54. Nienawiść i jad nie popłaca
  55. Zniewaga
  56. Pierwszy w dziejach "proces" o zniesławienie
  57. Cudzołóstwo w starych dokumentach
  58. Bądźmy zawsze razem
  59. O dwóch kółkach
  60. Kończy się okres rozliczeniowy podatku za 2020 rok
  61. Na tle wspomnień z Dwudziestolatki
  62. Pesach – Wielkanoc - Pascha
  63. Dalej Absolwenci 69 spotykają się na Skype
  64. Żegnamy naszego kolegę
  65. Fałsz Kobiety
  66. Rusycyzmy przyswojone
  67. Rozpoczynamy nowy temat
  68. Moim koleżankom Absolwentkom69
  69. Gry i zabawy
  70. Co wyszukano w lamusie pamięci
  71. Utwory kabaretu Bezpłatna protekcja
  72. Prolegomena do umykających słów
  73. Co nas drażni (dziwi) w ramach różnicy pokoleń.
  74. Drodzy Absolwenci 69
  75. Jesień trzeba zobaczyć lub usłyszeć
  76. TRZY CHANDRY
  77. Odświeżamy nasze pasje
  78. Historia Kabaretu Prawników
  79. Wspomnienie o Romanie Wtorku
  80. Mario
  81. Zapasy z koronowanym wirusem trwają
  82. Zjazd pod koroną wirusa
  83. Spotykajmy się w czasie epidemii
  84. Smutna wiadomość
  85. Świątecznie lecz bezpiecznie
  86. Nowy tomik wierszy
  87. Zjazd odwołany
  88. Kolejny, już 24-ty, coroczny zjazd Absolwentów Prawa 69
  89. Ruch na naszej absolwenckiej stronie
  90. Koledzy Absolwenci - DO ROBOTY
  91. Spotkanie teatralne – ostatnie w 2019 roku
  92. Drodzy Absolwenci
  93. Przeszło stu prawników – Absolwentów Prawa 69
  94. Przykra informacja
  95. Słowo o Jurku
  96. Po raz dziesiąty odwiedziliśmy Rudę Milicką
  97. Bystrzyca Kłodzka na lipcowe spotkanie
  98. Pół wieku od zakończenia studiów!
  99. Absolwenci69!
  100. Nasi Drodzy Absolwenci
  101. Zjazd w dniach od 7 do 9 czerwca 2019
  102. Zaproszenie na Uroczysty Zjazd Jubileuszowy
  103. Same serdeczności
  104. Wyższa Szkoła Muzyczna im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu
  105. Akademia Sztuk Teatralnych
  106. Dwunaste spotkanie z WCA na szlaku Akademickiego Wrocławia
  107. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
  108. Kolejna przygoda na drodze Akademickiego Wrocławia
  109. Akademia Wychowania Fizycznego
  110. Spotkanie ultranowoczesności z historią
  111. Spotkanie z nauką.
  112. Spotkanie w Ossolineum
  113. Komitet organizacyjny jak dzwon
  114. W drodze na kolejny Zjazd Absolwentów 69
  115. Grawitacja spada a moc rośnie
  116. Spacer wrocławskim traktem teatralnym
  117. Papieski Wydział Teologiczny
  118. Wielkanoc 2018 roku
  119. Profani w świątyni sztuki
  120. Akademia Sztuk Pięknych
  121. XXI Zjazd - Krynica - Zdrój, Słowacja
  122. Człowiek renesansu
  123. Cieszmy się Świętami
  124. IMAGINARIUM
  125. Pierwszy listopada
  126. Pociągiem do Szczecina na dwudziesty zjazd
  127. Mały zjazd w Gdańsku - drugi dzień
  128. Obyśmy zdrowi byli
  129. Program XX Zjazdu „ABSOLWENCI 69”
  130. Zjazd w Szczecinie - czerwiec 2017 r.
  131. Na ten Nowy Rok
  132. Czas płynie
  133. Jubileusze – jubileusze
  134. Autobus na początek XIX Zjazdu Absolwentów Prawa69
  135. Majówka turystyczna
  136. Święta, Święta, Święta
  137. Serdeczne gratulacje składamy
  138. XIX Zjazd Absolwentów 69!
  139. Oby nam się dobrze wiodło w kolejnym roku
  140. Usiądźmy przy stole
  141. Krasnal Paragrafek usynowiony
  142. IMMATRYKULACJA
  143. I cóż, że się zmieniamy – numer grupy zostaje ten sam.
  144. Jesień, jesień już
  145. Trudno dziś uwierzyć - czterdzieści pięć lat minęło
  146. W 2015 odwiedzimy Pragę
  147. Absolwenci Wydziału Prawa 1969 strona „Pod Paragrafkiem”

Copyright © 2014 | Łukasz Parysek & Absolwenci Wydziału Prawa 1969